Nature

لونولاریا کروشیاتا (Lunularia cruciata)

= جگرواشِ فنجانی-هلالی (Crescent-cup liverwort)

- نام، برگرفته از کلمه ی "Luna" به معنیِ "ماه (Moon)" است، که به جامهای جوانه ی هلالی-شکلِ آن اشاره دارد.

- معمولاً در اروپای غربی، جایی که بطور طبیعی در منطقه ی مدیترانه ای یافت میشود، رایج است.
در کالیفرنیا بصورت وحشی می روید، و در استرالیا بصورت علف هرز یا خودرو در باغها و گلخانه ها شناخته شده است.

- الا اور کمپبل (Ella Orr Campbell) معتقد بود که لونولاریا مدتی بعد از شال 1867 به نیوزلند وارد شده.

- در آمریکا، گونه های آن فقط بصورت استریل (نازا) رشد می کنند و به واسطه ی فنجانهای هلالی شکلشان به آسانی قابل شناسایی اند. فنجانهایی که حاملِ جوانه های غیرجنسی می باشند.

{توضیح: "جوانه" (یا همان "Gemma") اندامکی چندسلولی است که نقش مهمی در تکثیر رویشی (غیر جنسی) ایفا میکند و به اندامِ هلالیِ دربرگیرنده ی آن، "جام جوانه" (یا "Gemma Cup") می گویند.}

وقتی باران می بارد، در اثر ضربه ی قطرات باران، جوانه ها براحتی از فنجانها بیرون می آیند و پخش میشوند. آنها سپس می توانند بسرعت "ریشه بزنند" و در مکانهایی با رطوبت مناسب، شروع به رشد کنند، که این، دلیلِ موفقیتِ زیادِ آنها در گلخانه هاست.

- لونولاریا کاملاً غیرجنسی نیست و میتواند تولیدمثل جنسی هم داشته باشد. تولید مثل جنسی، با ایجاد چهار آرکگونیا بصورتِ یک سرِ صلیبی شکل (Cross shaped) رخ میدهد که گیاهچه های اسپوروفیتیِ دیپلوئید را حمل میکند. (و به همین دلیل "Cruciata" نامگذاری شده است.)

- همانند بقیه ی جگرواشها، بدنه یا تال اصلی این گیاه، هاپلوئید است.

- همانند بسیاری از گونه های دیگرِ جگرواش ها، لونولاریا یک هورمون رشدِ دی هیدرواستیل بنوئید (dihydrostilbenoid) به نام لونولاریک اسید (Lunularic acid) تولید میکند که بعنوان یک مهارکننده ی رشد، در جگرواشها گزارش شده است.

- لونولاریا از هپاتیکهایی است که در شمال ایران (گیلان)، در کنار جویبارها و تنه ی درختان مرطوب، به فراوانی یافت می شود.